شهرستان جم
شهرستان جم در جنوبی شرقی استان بوشهر واقع شده و دارای جاذبه های گردشگری متنوع و آب و هوایی متفاوت از دیگر نقاط استان است.

شهرستان جم با مساحت یک‌هزار و ۴۳۶ کیلومتر مربع هفتمین شهرستان استان بوشهر است و در جنوب شرقی استان بوشهر واقع شده است. شهرستان جم حدود ۶٫۲ درصد از استان بوشهر را شامل می‌شود.
جم از مناطق کوهستانی و خوش آب و هوای استان بوشهر است. آب و هوای متفاوت شهرستان جم نسبت به سایر نقاط استان بوشهر و قرار گرفتن این شهرستان در ارتفاعی بالاتر از دیگر نقاط استان نسبت به سطح دریا باعث شده تا در ایام گرم و نیمه گرم سال نیز این منطقه آب و هوایی به مراتب بهتر و مساعدتر از دیگر نقاط استان بوشهر داشته باشد.
این شهرستان از شمال و شرق به بخش اسیرشهرستان مُهر دراستان فارس از جنوب به شهرستان کنگان و از غرب به شهرستانهای دشتی و دیر محدود می‌شود. این شهرستان از یک طرف به شهرستان فیروز آباد از توابع استان فارس متصل از طرف دیگر از طریق اتوبان ۴ خطه جم – عسلویه به منطقه عسلویه قطب اقصادی انرژی ایران متصل شده است .
وجود منابع کاری فراوان در این منطقه، جم را به یک شهرستان مهاجر پذیر تبدیل کرده که نتیجه آن ورود فرهنگ‌های مختلف به این منطقه است. با پیشرفتی که شهرستان جم در سالهای اخیر داشته انتظار می‌رود بزودی جم به یکی از شهرستانهای بزرگ در استان بوشهر تبدیل شود.
این شهرستان از دو بخش جم و ریز تشکیل شده است، این شهرستان دارای اقلیم نیمه خشک و گرم است و فاصله شهر جم تا مرکز استان ۲۶۵ کیلومتر است.

دهستانهای این شهرستان عبارتند از جم، کوری حیاتی ، انارستان ، تشان و ریز. مرکز این شهرستان یعنی شهر جم نیز از چندین محله شکل گرفته‌است که عبارت‌اند از: ولایت ، خواجه احمدی ، قلعه کهنه، مالچه، اسلام آباد، محله فرودگاه، محله وليعصر و شهرك هاي شهيد تندگويان، توحيد و پرديس
از نظر وسعت بخش ریز از بخش جم بزرگ‌تر است اما از لحاظ جمعیت و تراکم جمعیتی بخش جم جمعیت بیشتری را در خود جای داده‌است. طبق سرشماري سال 1395 جمعيت شهرستان جم 70051 نفر و جمعيت شهر جم 31436 نفر مي باشد. همچنین روستاهای بهارستان، بهرباغ که ازبزرگ‌ترین روستاهای استان بوشهر هستند نیز در این شهرستان قرار دارند.

هم اکنون با توجه به سکونت خانواده‌های کارکنان بخش‌های مختلف صنعتی شاغل در عسلویه، جمعیت این شهر به شکل چشم گیری در حال افزایش است.
با وجود اینکه جم در ناحیه‌ای میان شهرستانهای سنی نشین جنوب استان فارس و بوشهر واقع شده‌ ولی مردم بومی این شهرستان، عمدتا شیعه هستند، با این همه در میان شهرک نشینان جمعیت چندی از اقلیتهای مسیحی و نیز اهل سنت زندگی می‌کنند.

تاريخچه شهر جم
اگر چه اسناد و مدارک تاریخی مستدل و دقیق زیادی در دست نیست. ولی آنطور که از گفته های پیشینان و قدما یکی پس از دیگری معروف شد.اینطور استنباط می شود که جمشید پادشاه ایران باستان در حین زدو خورد با ضحاک مار بدوش و جنگ و گریزهای فراوانی که با وی داشته به کوههای ناحیه غربی منطقه جم یعنی کوهستان پوز پدری (که جدیدا به نام کوه پردیس معروف شده است)پناه می برد.

اثار بر جای مانده در کوهستان مزبور مانند برج و باروهای قدیمی و سنگرها و اثار بجای مانده از خانه های محکم در قلل این کوهستان موید این مسئله است. کوهستان توسط گلوگاهی (گلوکلات)به دو قسمت تقسیم می شود. از گلوگاه به طرف شمال مرسوم به گلوگلات با داشتن اثار باستانی فراوان مقر ضحاک بوده است. و سپاهیانش در آن قسمت مستقر بوده اند. ضحاک در همین مکان بر جمشید شاه غلبه کرد. درکتاب آئینه جم علت سقوط جمشید بدین صورت بوده است که دختری از کسان جمشید عاشق یکنفر از افسران ضحاک شاه می شود. افسر به دختر می فهماند که شرط وصال به دست آوردن قلعه است. و آن دختر یک کماچ نان می اندازد پای کوه و می گوید توشه کلات همین بود.(تا حال هم بین مردم جم مشهور است که وقتی جنسی رو به کاهش می نهد می گویند تو شه کلات همین بود) و این خیانت باعث سقوط جمشید شاه شد. (کتاب ائینه جم صفحه ۳) یکی از وجوه تسمیه جم بنام ارم(یعنی همان بهشت شداد)در کتاب ایران کنونی این منطقه را بنام جام اسم برده است. فارس به فارس بن طهمورث منسوب است. او که پادشاه عادل و مردم دوست بوده دارای ده پسر بوده که یکی از انها جم(جمشید)بوده است. هر کدام را همان شهری داد که بنام اوست. فرزندان فارس بن طهمورث عبارتند از:جم/شیراز/استخر/فسا(سپا)/جناباد(جنابه ـ گناوه)/کسکر/دارابگرد/کلرازی/ قر قیسا/عقرقوف بوده اند. (ابن فقیه همدانی – مختصر کتاب البلدان صفحه ۱۸۳) همنامی جم با جم که جزء اول جمشید پادشاه افسانه ای پیشدادی است

بسیاری از محققان را بر این داشته که منطقه جم تختگاه او بوده است. جم به معنی نور ماه و بعضی نیز روشنایی خورشید معنی کرده اند. جمشید را روشنایی یا نور ماه گفته اند. به طور دقیق معلوم نیست که از چه زمانی واژه جم به نام این منطقه کوهستانی اطلاق شده است. به نظر می رسد که این نام نیز مثل نام بسیاری از مکان های منطقه جنوب که بیشتر ساسانی هستند از عصر ساسانی به این محل اطلاق شده است.(سید جعفر شهیدی استان زیبای بو شهر صفحه ۳۰۱ ) دهخدا جم را چنین معرفی کرده است:از توابع بلوک گله دار فارس است. شهری به ناحیت پارس و حدود سیراف آباد با مردم بسیار شهری است از فارس که به دستور جمشید بن طهمورث بنا شده است.(علی اکبر دهخدا صفحه ۳۶۹(

بناهای تاریخی شهرستان جم
سیل بند چم چشمه مربوط به دوره ساسانیان – سده‌های اولیه و میانه دوران‌های تاریخی پس از اسلام است و در شهرستان جم، بخش ریز، دهستان تشان، روستای چم چشمه واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
قنات پدری – مربوط به دوره ساسانیان است و در شهرستان جم، بخش مرکزی، دهستان جم، روستای پدری واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
سیل بند کوری- مربوط به دوره ساسانیان است و در شهرستان جم، بخش مرکزی، دهستان کوری، روستای کوری واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
بند گلو کلات- مربوط به دوره ساسانیان است و در شهرستان جم، بخش مرکزی، دهستان کوری، روستای گلو کلات واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۸۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
برکه نیشترو -مربوط به دوره ساسانیان است و در شهرستان جم، بخش ریز، دهستان تشان، ۴۰۰ متری شمال غربی روستای تل قلعه واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۸ شهریور ۱۳۸۷به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
برکه تل قلعه- مربوط به دوره ساسانیان است و در شهرستان جم، بخش مرکزی، دهستان تشان، ۵۰۰ متری جنوب روستای بهارستان واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۸ شهریور ۱۳۸۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
غار تل ۳ – مربوط به دوران پارینه‌سنگی است و در ۶ کیلومتری جنوب شرقی شهرستان جم، بخش مرکزی، ۲۰۰ متری شرق روستای چاهه واقع شده و این اثر در تاریخ ۱۸ شهریور ۱۳۸۷ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.